C-reactive protein (CRP) เป็นการตรวจการอักเสบ

C-reactive protein (CRP) เป็นโปรตีนชนิดหนึ่งที่ร่างกายสร้างขึ้นมาเพื่อตอบสนองต่อการอักเสบ ดังนั้นการตรวจหาระดับ C-reactive protein (CRP) จึงเป็นการตรวจหาว่ามีการอักเสบในร่างกายหรือไม่ แต่การตรวจนี้บอกเพียงว่ามีการอักเสบ แต่ไม่ได้บอกสาเหตุหรืออวัยวะที่เกิดการอักเสบ และไม่สามารถบอกว่าภาวะนั้นเกิดแบบเฉียบพลัน หรือเรื้อรังจำเป็นต้องอาศัยประวัติ การตรวจร่างกายและการตรวจอื่นอื่นประกอบ

CRP จะถูกสร้างขึ้นเมื่อร่างกายมีภาวะอักเสบ หรือการบาดเจ็บของเนื้อเยื่อคล้ายกับการตรวจ ESR โดย CRP จะเพิ่มอย่างรวดเร็วภายใน 6 – 10 ชั่วโมง และขึ้นสูงสุดใน 24 – 72 ชั่วโมง และลดลงสู่ระดับปกติใน 1 – 2 สัปดาห์

ความสำคัญของการตรวจ CRP

การตรวจ CRP มีประโยชน์ในหลายด้าน:

• ตรวจหาการอักเสบ: ช่วยระบุการอักเสบจากสาเหตุต่างๆ เช่น การติดเชื้อ (เช่น ปอดบวม) หรือโรคแพ้ภูมิตัวเอง (เช่น lupus)
• ประเมินความเสี่ยงโรคหัวใจ: การตรวจ hs-CRP (high-sensitivity CRP) ช่วยประเมินความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือด โดยเฉพาะในผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยง เช่น เบาหวานหรือความดันโลหิตสูง
• ติดตามการรักษา: ใช้ติดตามการตอบสนองต่อการรักษาในโรคที่ทำให้เกิดการอักเสบ เช่น โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ (rheumatoid arthritis)

ดูข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับ การอักเสบ หรือ โรคหัวใจ.

การตรวจ CRP มีข้อดีกว่า ESR คือ

• CRP จะให้ผลบวกก่อน ESR และผลกลับมาปกติขณะที่ ESR ยังสูงอยู่
• ค่า CRPไม่เปลี่ยนแปลงในภาวะซีด ระดับโกลบูลินในเลือดสูง (hyperglobulinemia) การตั้งครรภ์
• ไม่มีความแตกต่างระหว่างเพศชายและหญิง
• ขณะที่ ESR เปลี่ยนแปลงในภาวะดังกล่าว

วิธีเดิมที่ใช้กันทั่วไป ในห้อง LAB จะวัดค่า serum CRP ได้ในช่วง 10-1000mg/L แต่ในปัจจุบันมีการพัฒนาการวัดแบบความไวสูง หรือที่เรียกว่า hs-CRP (high sensitivity CRP) ซึ่งสามารถวัดค่า CRPได้ต่ำถึง 0.3mg/L

วิธีตรวจ CRP

การตรวจ CRP ทำได้โดยการเจาะเลือดจากหลอดเลือดดำที่แขน มี 2 ประเภทหลัก:

• การตรวจ CRP ทั่วไป: ใช้เพื่อตรวจการอักเสบจากสาเหตุต่างๆ เช่น การติดเชื้อหรือโรคเรื้อรัง
• การตรวจ hs-CRP: การตรวจที่ไวต่อการเปลี่ยนแปลงเล็กน้อย ใช้ประเมินความเสี่ยงโรคหัวใจ

การตรวจใช้เวลาเพียงไม่กี่นาที และผลมักพร้อมภายใน 1–2 วัน ขึ้นอยู่กับห้องปฏิบัติการ [web: https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/c-reactive-protein-test/about/pac-20385228]

วิธีเตรียมตัวก่อนตรวจ CRP

นพ.ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร แนะนำขั้นตอนต่อไปนี้เพื่อให้ผลการตรวจแม่นยำ:

1. แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาที่ใช้: เช่น ยาคุมกำเนิด, สเตียรอยด์ หรือยาลดไขมัน (statins) เพราะอาจส่งผลต่อผลตรวจ
2. งดอาหาร (สำหรับ hs-CRP): อาจต้องงดอาหาร 8–12 ชั่วโมงก่อนตรวจ เพื่อให้ผลแม่นยำในการประเมินความเสี่ยงโรคหัวใจ
3. แจ้งสภาวะร่างกาย: เช่น การตั้งครรภ์หรือการติดเชื้อล่าสุด ซึ่งอาจทำให้ CRP สูงขึ้นตามธรรมชาติ

แพทย์จะสั่งตรวจเมื่อไร

• แพทย์จะสั่งตรวจเมื่อสงสัยว่าจะมีการติดเชื้อ เช่นการติดเชื้อแบคทีเรีย  bacterial infection ภาวะโลหิตเป็นพิษ การติดเชื้อรา ช่องเชิงกรานอักเสบ Pelvic inflammatory disease (PID)
• ช่วยในการวินิจฉัยโรคหัวใจอักเสบรูมาติก Rheumatic fever
• ใช้ค้นหาว่ามีการอักเสบในร่างกายหรือไม่ และใช้ติดตามการรักษาเช่นโรคข้ออักเสบ
  • rheumatoid arthritis
  • Inflammatory bowel disease
  • ข้ออักเสบ
  • โรคแพ้ภูมิตัวเอง Autoimmune diseases เช่น lupus 
• ใช้ประเมินความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจ (hsCRP)

การเตรียมตัวในการตัว

ไม่ต้องเตรียม

วิธีการตรวจ

การเจาะเลือดประมาณ 5 มิลลิลิตร ใส่ในหลอดเลือดที่ไม่มีสารกันเลือดแข็ง และควรจะนำส่งห้องตรวจภายใน 1 ชั่วโมง

การแปลผลตรวจ CRP

ระดับ CRP วัดเป็นมิลลิกรัมต่อลิตร (mg/L):

• การตรวจ CRP ทั่วไป:
  • ปกติ: ต่ำกว่า 10 mg/L
  • สูง: มากกว่า 10 mg/L อาจบ่งบอกถึงการอักเสบ เช่น การติดเชื้อ, โรคแพ้ภูมิตัวเอง, หรือมะเร็ง
• การตรวจ hs-CRP (สำหรับความเสี่ยงโรคหัวใจ):
  • ต่ำ: ต่ำกว่า 1 mg/L (ความเสี่ยงโรคหัวใจต่ำ)
  • ปานกลาง: 1–3 mg/L (ความเสี่ยงปานกลาง)
  • สูง: มากกว่า 3 mg/L (ความเสี่ยงสูง)

คำแนะนำ: CRP เป็นการตรวจที่ไม่เฉพาะเจาะจง (non-specific) หากผลสูง แพทย์อาจสั่งตรวจเพิ่มเติม เช่น การตรวจ ESR หรือการตรวจภาพถ่ายรังสี เพื่อหาสาเหตุที่แน่ชัด

ค่าปกติ

การแปลผล

หากค่า CRP สูงอาจจะมีภาวะหรือโรคดังต่อไปนี้(แค่ตัวอย่าง มีโรคหรือภาวะที่ทำให้ค่า CRPเพิ่ม)

• มะเร็ง Cancer
• Connective tissue disease
• โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด Heart attack
• Infection
• Inflammatory bowel disease (IBD)
• SLE
• ปอดบวม Pneumococcal pneumonia
• ข้ออักเสบ Rheumatoid arthritis
• โรคหัวใจ Rheumatic fever
• โรควัณโรคTuberculosis

ปัจจัยที่มีผลต่อการตรวจได้แก่

• หลังออกกำลังกายใหม่ๆ
• กำลังมีการติดเชื้อ
• ใส่ห่วงคุมกำเนิด
• กำลังตั้งครรภ์
• หากคุณอ้วน

การตรวจ High-sensitivity C-reactive protein (hs-CRP)

เป็นการตรวจหาปริมาณ CRP ที่มีความไวแม้ว่าจะมีปริมาณ CRP ในเลือดในปริมาณที่ต่ำ การตรวจนี้จะเป็นการตรวจเพื่อประเมินความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจ โดยเฉพาะผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจได้แก่ ผู้ที่เป็นโรคไขมันในเลือดสูง โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง ผู้ที่สูบบุหรี่

สำหรับท่านที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจท่านต้องควบคุมความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจ และปรึกษาแพทย์

การนำผล CRP ไปใช้ประโยชน์

ผล CRP สามารถนำไปใช้เพื่อดูแลตัวเองได้ ดังนี้:

• หาก CRP สูง: ปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุ ลดการอักเสบด้วยการรับประทานอาหารต้านการอักเสบ เช่น ปลาแซลมอน, ผักใบเขียว, และผลไม้ตระกูลเบอร์รี่ หลีกเลี่ยงอาหารแปรรูปและน้ำตาลสูง
• ลดความเสี่ยงโรคหัวใจ: หาก hs-CRP สูง ควรปรับพฤติกรรม เช่น ออกกำลังกายสม่ำเสมอ (อย่างน้อย 150 นาที/สัปดาห์), ควบคุมน้ำหนัก, และงดสูบบุหรี่
• ติดตามสุขภาพ: หากคุณมีโรคเรื้อรัง เช่น โรคข้ออักเสบ ควรตรวจ CRP เป็นระยะเพื่อติดตามการอักเสบและประเมินการรักษา

การตรวจ CRP ในประเทศไทย

การตรวจ CRP สามารถทำได้ที่โรงพยาบาลและคลินิกทั่วไปในประเทศไทย เช่น รพ.สต., โรงพยาบาลรัฐ และโรงพยาบาลเอกชน ค่าใช้จ่ายโดยทั่วไปอยู่ที่ 200–500 บาท ขึ้นอยู่กับประเภทการตรวจ (CRP ทั่วไปหรือ hs-CRP) 

ตารางสรุประดับ CRP

สรุป

C-reactive Protein (CRP) เป็นการตรวจเลือดที่ช่วยบ่งบอกการอักเสบและความเสี่ยงโรคหัวใจ การเข้าใจผล CRP จะช่วยให้คุณตระหนักถึงสุขภาพและปรับพฤติกรรมเพื่อลดการอักเสบได้ หากผลผิดปกติ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจเพิ่มเติมและวางแผนการดูแลสุขภาพ

ทบทวนวันที่: 21 เมษายน 2568
โดย: นพ.ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร, อายุรแพทย์

เอกสารอ้างอิง

• MedlinePlus: C-reactive Protein (CRP) Test
• Mayo Clinic: C-reactive Protein Test
• Cleveland Clinic: C-reactive Protein (CRP) Test

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับ CRP (FAQ)

CRP คืออะไร?

CRP หรือ C-reactive Protein เป็นโปรตีนที่ตับสร้างเมื่อมีการอักเสบในร่างกาย การตรวจ CRP ช่วยบ่งบอกภาวะอักเสบและความเสี่ยงโรคหัวใจ

ระดับ CRP ปกติคือเท่าไหร่?

ระดับปกติคือต่ำกว่า 10 mg/L สำหรับการตรวจทั่วไป และต่ำกว่า 3 mg/L สำหรับ hs-CRP (การตรวจที่ไวต่อโรคหัวใจ)

CRP สูงหมายถึงอะไร?

CRP ที่สูงอาจบ่งบอกถึงการอักเสบ เช่น การติดเชื้อ โรคแพ้ภูมิตัวเอง หรือความเสี่ยงโรคหัวใจ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจเพิ่มเติม

ต้องเตรียมตัวอย่างไรก่อนตรวจ CRP?

แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาที่ใช้ เช่น ยาคุมกำเนิดหรือสเตียรอยด์ และอาจต้องงดอาหาร 8–12 ชั่วโมงก่อนตรวจ (สำหรับ hs-CRP)

CRP ต่ำมีความหมายอย่างไร?

CRP ต่ำมักบ่งบอกถึงการอักเสบต่ำและความเสี่ยงโรคหัวใจต่ำ แต่ควรแปลผลร่วมกับการตรวจอื่นๆ