ยาลดไขมัน Rosuvastatin ยาลดไขมันในเลือดและการใช้งาน

บทนำ

Rosuvastatin เป็นยาประเภท statin ซึ่งใช้ในการลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือด ยาตัวนี้มีประสิทธิภาพสูงใน การเพิ่มระดับ HDL cholesterol (ไขมันชนิดดี) และการลดคอเลสเตอรอล LDL (Low-Density Lipoprotein) ซึ่งเป็นคอเลสเตอรอลที่ไม่ดีต่อร่างกายและสามารถสะสมตามผนังหลอดเลือด เป็นสาเหตุให้เกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด รวมถึงอาจทำให้เกิดภาวะหัวใจวายและโรคหลอดเลือดสมองได้ Rosuvastatin ได้รับการพัฒนาขึ้นเพื่อใช้ในการป้องกันและรักษาโรคที่เกี่ยวข้องกับการสะสมของไขมันในร่างกาย

กลไกการออกฤทธิ์

Rosuvastatin เป็นยาที่อยู่ในกลุ่มของ HMG-CoA reductase inhibitors หรือ statins ซึ่งจะยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ที่มีชื่อว่า HMG-CoA reductase ซึ่งเป็นเอนไซม์สำคัญที่มีบทบาทในการสร้างคอเลสเตอรอลในตับ เมื่อเอนไซม์นี้ถูกยับยั้ง ร่างกายจะสร้างคอเลสเตอรอลได้น้อยลงและตับจะดึงไขมันจากเลือดไปใช้มากขึ้น ทำให้ระดับคอเลสเตอรอลในเลือดลดลง

ข้อบ่งใช้

Rosuvastatin ใช้รักษาภาวะไขมันในเลือดสูงในผู้ใหญ่และเด็กอายุตั้งแต่ 7 ปีขึ้นไป โดยแพทย์อาจพิจารณาใช้ Rosuvastatin ในกรณีต่อไปนี้:

ภาวะไขมันในเลือดสูงชนิดที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม (Familial hypercholesterolemia)
ภาวะไขมันในเลือดสูงทั่วไป
ลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด เช่น โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง
ผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด เช่น ผู้ป่วยเบาหวาน ผู้ป่วยความดันโลหิตสูง

การใช้และขนาดยา

Rosuvastatin ใช้ในการลดคอเลสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์ในผู้ที่มีระดับไขมันในเลือดสูง นอกจากนี้ยังใช้ในการป้องกันการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดในผู้ที่มีความเสี่ยงสูง ขนาดยาที่แนะนำสำหรับ Rosuvastatin มักเริ่มต้นที่ 5-10 มิลลิกรัมต่อวัน และสามารถปรับเพิ่มได้ตามคำแนะนำของแพทย์จนถึงขนาดสูงสุดที่ 40 มิลลิกรัมต่อวัน ทั้งนี้ควรทานยาอย่างต่อเนื่องและสม่ำเสมอ

ผลข้างเคียง

Rosuvastatin โดยทั่วไปมีความปลอดภัย แต่ก็อาจมีผลข้างเคียงได้บ้าง เช่น:

อาการปวดกล้ามเนื้อ อาจพบอาการปวดกล้ามเนื้อหรือกล้ามเนื้ออ่อนแรง ซึ่งอาจบ่งบอกถึงภาวะ myopathy หรือ rhabdomyolysis ที่มีความรุนแรง
ปัญหาเกี่ยวกับตับ อาจมีภาวะตับอักเสบหรือตับทำงานผิดปกติ แพทย์อาจแนะนำให้ตรวจค่าเอนไซม์ตับเป็นระยะ
ระบบทางเดินอาหาร อาจมีผลข้างเคียงเช่น ท้องอืด คลื่นไส้ ท้องผูก
ปวดข้อ
คลื่นไส้
ท้องผูก
ปวดหัว

ผลข้างเคียงที่ร้ายแรงแต่พบได้น้อยมาก ได้แก่:

การทำลายกล้ามเนื้อ (Rhabdomyolysis)
ตับอักเสบ

ความถี่ของผลข้างเคียงที่พบได้

ปวดศีรษะ อารมณ์ซึม
ปวดกล้ามเนื้อ(3-13%)
ปวดข้อ (10%)
นอนไม่หลับ ฝันร้าย(4%)
ท้องผูก
คลื่นไส้อาเจียน
ปวดท้อง แน่ท้อง
เบาหวาน(3%)
เจ็บคอ (9%)
ค่า CPK เพิ่มขึ้น (3%)

การรับประทาน Rosuvastatin ควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ และควรแจ้งแพทย์ถึงโรคประจำตัวและยาที่ใช้ เพื่อป้องกันการเกิดผลข้างเคียงหรือปฏิกิริยาที่ไม่พึงประสงค์

ข้อสำคัญสำหรับการใช้ยานี้

ให้หยุดยา และพบแพทย์หากมีอาการดังต่อไปนี้

มีอาการปวดกล้ามเนื้อ เจ็บกล้ามเนื้อ และมีการอ่อนแรง
ไข้ เหนื่อยง่าย ปัสสาวะสีเข้ม
บวม น้ำหนักเพิ่ม ปัสสาวะออกน้อย
คลื่นไส้อาเจียน แน่นท้อง คัน เบื่ออาหาร ปัสสาวะเข้ม ตัวเหลืองตาเหลือง

ข้อควรระวัง

ห้ามใช้ Rosuvastatin ในหญิงตั้งครรภ์ หรือหญิงที่ให้นมบุตร
ผู้ป่วยโรคตับควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ Rosuvastatin
ผู้ป่วยที่ดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำควรระมัดระวังในการใช้ Rosuvastatin
แจ้งแพทย์หากมีประวัติแพ้ยาในกลุ่ม Statin

การใช้ยา Rosuvastatin ร่วมกับยาอื่น

ยาบางชนิดอาจมีปฏิกิริยากับ Rosuvastatin ดังนั้นควรแจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาทั้งหมดที่กำลังใช้อยู่ รวมถึงยาสมุนไพรและวิตามินเสริม

บทสรุป

Rosuvastatin เป็นยาลดไขมันที่มีประสิทธิภาพสูงในการลดคอเลสเตอรอล LDL และช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดได้อย่างมีประสิทธิภาพ อย่างไรก็ตาม ควรใช้ยานี้ภายใต้การดูแลของแพทย์ และควรปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัดเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนหรือผลข้างเคียง

ข้อบ่งชี้ในการใช้ยา Rosuvastatin

การป้องกันโรคหัวใจและหลอดเลือด(Approval based on JUPITER trial )

จะให้ยาป้องกันในผู้ที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจโดยมีเกณฑ์ดังนี้

อายุ (>50 ปี ชาย; >60 ปี หญิง) และ
ผลการตรวจเลือดพบ high-sensitivity C-reactive protein สูง(>2 mg/L)และ
มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดอย่างน้อย1ข้อ (ความดันโลหิตสูง, low HDL-C, สูบบุหรี่, ประวัติสมาชิกในครอบครัวเป็นโรคหัวใจก่อนวัย)

ขนาดยาที่ให้ 10-20 mg ต่อวัน

ยานี้ใช้เพื่อลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือด

วิธีใช้ยา

เริ่มต้นให้ยา 5-10 มก และปรับยาทุก 4 สัปดาห์ชนาดที่เหมาะสมประมาณ วันละ 20 มก ต่อวัน แต่ให้ได้สูงสุดไม่เกิน 40 มก ต่อวัน
สำหรับผู้ที่ใช้ gemfibrozil จะให้ยา Rosuvastatin ไม่เกินวันละ 10 มก ต่อวัน
ลดขนาดยาลงหากใช้ร่วมกับ niacin หรือ fenofibrate เพราะจะเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดการสลายของกล้ามเนื้อ
ให้ลดขนาดยาลงไม่เกิน 5 mg/ต่อวันเมื่อให้ร่วมกับ cyclosporine
ให้ลดขนาดยาลงไม่เกิน 10 mg/day เมื่อให้ร่วมกับ ritonavir, lopinavir/ritonavir, or atazanavir/ritonavir
สำหรับผู้ที่ไตเสื่อมจะต้องลดขนาดของยาลง

อัตรากรองของไต CrCl (ml/min)	ขนาดของยาที่แนะนำ
<60	เริ่มต้น, 5 mg/day.ขนาดเต็มที่: 20 mg/day.
<30	ไม่ควรใช้

รับประทานวันละ 1 ครั้ง รับประทานยานี้ก่อนหรือหลังอาหารก็ได้ หรือให้ใช้ยานี้ตามวิธีใช้ที่ระบุบนฉลากยาอย่างเคร่งครัด โดยห้ามใช้ยาในขนาดที่มากหรือน้อยกว่าที่ระบุ และหากมีข้อสงสัยให้สอบถามแพทย์หรือเภสัชกร
ห้ามหยุดใช้ยาด้วยตัวเองโดยไม่ปรึกษาแพทย์
หากใช้ยาลดกรดร่วมกับการรับประทานยานี้ ให้รับประทานยาลดกรดหลังยานี้อย่างน้อย 2 ชั่วโมง
หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ในระหว่างที่รับประทานยานี้อยู่
ห้ามให้นมบุตรในระหว่างที่รับประทานยานี้อยู่

ข้อห้ามในการใช้ยา

ไตเสื่อมมาก
มีโรคตับ
ผลการตรวจเลือดตับผิดปกติ
แพ้ยา
ตั้งครรภ์
ให้นมบุตร

ข้อควรระวังในการใช้ยา

ใช้ยานี้อย่างระมัดระวังในภาวะที่จะเกิดกล้ามเนื้อตาย เช่น โลหิตเป็นพิษ ความดันโลหิตต่ำ การผ่าตัดใหญ่ อุบัติเหตุ เกลือแร่ผิดปกติ
โรคลมชักที่ควบคุมไม่ได้
ประวัติโรคตับ
มีรายงานว่ายากลุ่ม statin อาจจะทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้นรวมทั้งน้ำตาลเฉลี่ยซึ่งอาจจะสูงเกินวินิจฉัยว่าเป็นโรคเบาหวาน
ควรจะเจาะเลือดตรวจการทำงานของตับก่อนให้ยา เพื่อยากลุ่ม statin อาจจะทำให้ค่า enzymes ตับสูงขึ้น
การให้ยาขนาดสูง(40 mg/day)จะมีความเสี่ยงในการเกิดกล้ามเนื้อสลายสูง
คนเอเซียให้เริ่มขนาดยา 5 mg/day

สิ่งที่ควรแจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบ

มีประวัติแพ้ยา rosuvastatin หรือแพ้ยาอื่นๆ
ยาอื่นๆ ทั้งยาที่แพทย์สั่งจ่ายและยาที่ใช้เอง วิตามิน อาหารเสริม และยาสมุนไพร ที่ท่านใช้อยู่ในขณะนี้หรือกำลังจะใช้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งยาต้านการแข็งตัวของเลือด (warfarin)
มีหรือเคยมีโรคหรือสภาวะต่างๆ ดังนี้ เป็นโรคตับ โรคไต
ตั้งครรภ์ หรือวางแผนจะตั้งครรภ์ หรือให้นมบุตร
หากต้องเข้ารับการผ่าตัด ทำฟัน ต้องแจ้งให้แพทย์ทราบก่อนทำการรักษา

การใช้ยานี้ร่วมกับยาชนิดอื่น

ใช้อย่างระมัดระวังเมื่อใช้ร่วมกับ gemfibrozil.
ยานี้อาจจะเพิ่มระดับยาต้านการแข็งตัวของเลือด warfarin ทำให้มีเลือดออก
เพิ่มระดับของยาคุมกำเนิด
หากรับประทานยานี้พร้อมกับยารักษากระเพาะอาหารจะทำให้ระดับยา rosuvastatin ลดลง
หากใช้ยา rosuvastatin ร่วมกับยารักษาเชื้อราอาจจะทำผลการตรวจตับผิดปกติ

ความปลอดภัยในคนท้อง

จัดอยู่ในกลุ่ม X ไม่ควรจะจ่ายยานี้ในคนท้อง

ทำอย่างไรหากลืมรับประทานยาหรือใช้ยา

โดยทั่วไปถ้าลืมรับประทานยา ให้รับประทานยาทันทีที่นึกได้ แต่ถ้าเป็นเวลาที่ใกล้กับมื้อต่อไป ให้ข้ามไปรับประทานยามื้อต่อไปเลยโดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็นสองเท่า