 |
|---|
หน้าหลัก | สุขภาพดี | สุภาพสตรี | การแปลผลเลือด | โรคต่างๆ | วัคซีน
วัดอัตราการกรองของไต GFR แค่ไหนถึงจะเป็นโรคไต
คําแนะนําที่ครอบคลุมของเราเกี่ยวกับอัตราการกรองของไตโดยประมาณ (eGFR) ซึ่งเป็นการวัดการทํางานของไตที่สําคัญ ไม่ว่าคุณจะเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพผู้ป่วยหรือเพียงแค่ผู้ที่สนใจเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับสุขภาพไตแหล่งข้อมูลนี้จะให้ข้อมูลที่มีค่าเกี่ยวกับ eGFR และความสําคัญของมัน
อัตรากรองของไตคืออะไร?
ครีเอตินีนเป็นของเสียที่เกิดจากการสึกหรอตามปกติของกล้ามเนื้อในร่างกาย มันถูกกรองโดยไตและขับออกทางปัสสาวะ อัตรากรองของไตหมายถึงปริมาตรของเลือดที่ไตล้างครีเอตินีนต่อนาที ซึ่งโดยทั่วไปจะวัดเป็นมิลลิลิตรต่อนาที (มล./นาที) ทําหน้าที่เป็นตัวบ่งชี้หลักของอัตราการกรองของไต (GFR) ซึ่งสะท้อนถึงความสามารถในการกรองโดยรวมของไต
ในบุคคลที่มีสุขภาพดี ไตจะกําจัดครีเอตินีนออกจากกระแสเลือดได้อย่างมีประสิทธิภาพ อย่างไรก็ตาม หากไตทํางานไม่ถูกต้อง ระดับครีเอตินีนในเลือดอาจเพิ่มขึ้น ซึ่งบ่งชี้ถึงความเสียหายหรือความผิดปกติของไตที่อาจเกิดขึ้น
เหตุใด eGFR จึงมีความสําคัญ
eGFR มีความสําคัญต่อการตรวจหาสัญญาณเริ่มต้นของความเสียหายของไตและโรคไตเรื้อรัง ช่วยให้แพทย์:
- วินิจฉัยโรคไตวายเรื้อรัง: การตรวจพบตั้งแต่เนิ่นๆ ช่วยให้จัดการและรักษาได้ดีขึ้น
- การประเมินการทํางานของไต: อัตรากรองของไตมีความสําคัญต่อการประเมินการทํางานของไต โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ป่วยที่มีอาการต่างๆ เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง หรือโรคไตเรื้อรัง (CKD)
- กำหนดปริมาณยา:ยาหลายชนิดถูกกําจัดออกจากร่างกายผ่านทางไต การประมาณอัตรากรองของไตอย่างแม่นยําช่วยให้ผู้ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพปรับปริมาณยา เพื่อหลีกเลี่ยงความเป็นพิษหรือการรักษาที่ไม่ได้ผล
- การประเมินสุขภาพไต: eGFR ของคุณให้ข้อมูลเชิงลึกที่มีค่าเกี่ยวกับสุขภาพไตของคุณ และสามารถช่วยตรวจพบสัญญาณเริ่มต้นของโรคไตได
- การระบุความเสี่ยง: eGFR ที่ต่ำอาจบ่งชี้ถึงการทำงานของไตที่ลดลง ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคไตเรื้อรัง (CKD) และภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ
- คำแนะนำในการรักษา: การติดตาม eGFR ช่วยให้ผู้ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพปรับแต่งแผนการรักษาสำหรับโรคไตและอาการอื่นๆ ได้
ค่า eGFR ประมาณได้อย่างไร?
อัตรากรองของไตสามารถประมาณได้ผ่านสูตรที่เกี่ยวข้องกับระดับครีเอตินีนในเลือด ระดับครีเอตินีนในปัสสาวะ ปริมาณปัสสาวะ และเวลา สูตรที่ใช้บ่อยที่สุดคือสมการ Cockcroft-Gault นี่คือสมการเวอร์ชันที่เรียบง่าย:
ตัวอย่าง:
ชายอายุ 50 ปี น้ำหนัก 70 กิโลกรัม creatinine ในเลือด 1.2 มก./ดล.
eCrCl = ((140 - 50) x 70) / (72 x 1.2) = 65.97 มล./นาที
การตีความผลลัพธ์ eGFR
ผลลัพธ์ eGFR มักจะให้หน่วยเป็นมิลลิลิตรต่อนาทีต่อพื้นที่ผิวกาย 1.73 ตารางเมตร (มล./นาที/1.73 ตร.ม.) นี่คือสิ่งที่ตัวเลขโดยทั่วไประบุ:
- ปกติหรือสูง: ( eGFR 90 มล./นาที/1.73 ตร.ม. หรือสูงกว่า) การทำงานของไตของคุณน่าจะปกติ: ไตระยะ1
- ลดลงเล็กน้อย: (eGFR 60-89 mL/min/1.73 m²) คุณอาจมีการทำงานของไตลดลงเล็กน้อย ไตเสื่อมระยะ 2
- ลดลงปานกลาง: eGFR 30-59 มล./นาที/1.73 ตร.ม. การทำงานของไตของคุณลดลงปานกลาง ไตเสื่อมระยะ 3
- ลดลงอย่างรุนแรง: eGFR 15-29 mL/min/1.73 m² การทำงานของไตลดลงอย่างรุนแรง ไตเสื่อมระยะ 4
- ไตวาย: eGFR น้อยกว่า 15 มล./นาที/1.73 ตร.ม. บ่งบอกถึงภาวะไตวาย ไตเสื่อมระยะ 5
หมายเหตุสำคัญ:การหารือเกี่ยวกับผล eGFR กับผู้ให้บริการดูแลสุขภาพของคุณถือเป็นสิ่งสำคัญ ผู้ให้บริการสามารถตีความผลของคุณได้อย่างถูกต้องโดยคำนึงถึงสุขภาพโดยรวมและประวัติการรักษาของคุณ
ปัจจัยที่มีผลต่อ eGFR
มีหลายปัจจัยที่อาจส่งผลต่อผลลัพธ์ eGFR ได้แก่:
- อายุ: การทํางานของไตจะลดลงตามธรรมชาติตามอายุ
- เพศ: ผู้ชายมักมีมวลกล้ามเนื้อและระดับครีเอตินีนสูงกว่า
- แข่ง: ชาวแอฟริกันอเมริกันอาจมี eGFR สูงกว่าเนื่องจากความแตกต่างของมวลกล้ามเนื้อ
- ภาวะสุขภาพ: ภาวะต่างๆ เช่น โรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงอาจส่งผลต่อการทํางานของไต
- อายุ: สมการ MDRD และ CKD-EPI ใช้ไม่ได้กับบุคคลที่มีอายุต่ำกว่า 18 ปี
- เชื้อชาติ: กลุ่มชาติพันธุ์บางกลุ่มอาจเหมาะสมีกับสมการที่ใช้คำนวณ eGFR ได้ไม่ดีนัก สาเหตุหลักมาจากชุดข้อมูลที่ใช้ในการหาสมการเหล่านี้เป็นพลเมืองสหรัฐฯ ที่มีผิวขาวและผิวดำเป็นส่วนใหญ่ โดยปกติแล้ว จำเป็นต้องใช้ปัจจัยแก้ไขสำหรับคนผิวดำ ซึ่งจะแตกต่างกันไปตามสูตรที่ใช้
- ระดับครีเอตินีนต้องคงที่: การคำนวณ eGFR ถือว่าระดับครีเอตินีนในเลือดคงที่ตลอดวันหรือนานกว่านั้น เช่น ภาวะคงตัว ไม่ถูกต้องหากมีการเปลี่ยนแปลง ดังนั้นจึงใช้ไม่ได้กับผู้ป่วยไตวายเฉียบพลันหรือในผู้ป่วยที่ได้รับการฟอกไต เป็นต้น
- ค่าต่างๆ อาจแตกต่างกันระหว่างห้องปฏิบัติการ การวัดค่า Creatinine อาจแตกต่างกันอย่างมากระหว่างห้องปฏิบัติการขึ้นอยู่กับวิธีการที่ใช้ในการวัด นอกจากนี้ ห้องปฏิบัติการที่แตกต่างกันอาจใช้สูตรที่แตกต่างกันในการคำนวณ eGFR การเปรียบเทียบที่ซับซ้อนยิ่งขึ้นของการตรวจวัด eGFR ที่ได้รับจากห้องปฏิบัติการต่างๆ
- ค่าประมาณค่า eGFRที่ปกติหรือใกล้ปกติ จะเป็นเรื่องยากว่าเป็นโรคไตหรือไม่ ดังนั้น ค่าที่ต่ำเล็กน้อย (เช่น ประมาณ 60 มล./นาที/1.73 ตร.ม.ซึ่งเป็นเกณฑ์ของ CKD) ควรจะตรวจซ้ำ หรือตรวจอื่นเพื่อประกอบการพิจารณาเช่น การวัดค่า cystatin C (ตัวบ่งชี้ทางชีวภาพของการทำงานของไตที่แตกต่างกัน)หรือการตรวจปัสสาวะเพื่อค้นหาเลือดและโปรตีน ประวัติครอบครัวที่เป็นบวกของโรคไต ฯลฯ
- ดูแนวโน้มใน eGFR – การระบุแนวโน้มใน eGFR มักจะให้ข้อมูลมากกว่าการอ่านครั้งเดียว กล่าวคือ eGFR ที่ลดลงอย่างต่อเนื่องในการวัดแบบต่อเนื่องนั้นมีความเกี่ยวข้องมากกว่าการอ่านเพียงครั้งเดียว
- ค่า eGFRมักไม่ถูกต้องในผู้ที่มีร่างกายผิดปกติ เช่น ผู้ป่วยที่ต้องตัดแขนขา ผู้ที่ขาดสารอาหารอย่างรุนแรง ผู้ที่เพาะกาย และเป็นโรคอ้วนอย่างผิดปกติ
ด้วยเหตุผลนี้เองที่ผู้ป่วย (และแพทย์บางคน) บางครั้งอ้าง eGFR เป็นเปอร์เซ็นต์ของการทำงานของไตตามปกติ แม้ว่าจะไม่ถูกต้องตามข้อเท็จจริง แต่ก็ช่วยให้ตัวเลขเข้าใจง่ายขึ้น
ความเสียหายของไตแบ่งออกเป็น 5 ระดับตาม eGFR – ดูระยะของ CKD ระบบการจัดเตรียมนี้มีประโยชน์เมื่อวางแผนการจัดการและติดตามผล
ผู้ป่วยที่มี eGFR >60 มล./นาที/1.73 ตร.ม. ไม่ควรจัดว่าเป็น CKD เว้นแต่จะมีหลักฐานอื่น ๆ ของโรคไตอยู่
หลักฐานโรคไตที่อาจปรากฏ ได้แก่
ผู้ป่วยที่มีหลักฐานโรคไตและ eGFR >90 มล./นาที/1.73 ตร.ม. จัดอยู่ในระยะ G1
และผู้ที่มี eGFR 60-90 มล./นาที/ 1.73m2 เป็นเวที G2
ที่สำคัญ ผู้ป่วยที่มี eGFR >60 มล./นาที/1.73 ตร.ม. และไม่มีหลักฐานโรคไตอื่น ๆ ควรพิจารณาว่ามีการทำงานของไตตามปกติ และไม่ระบุว่ามี CKD
การปรับปรุงและรักษาสุขภาพไต
เพื่อรักษาไตให้แข็งแรงและปรับปรุง eGFR ให้พิจารณาเคล็ดลับต่อไปนี้:
- รักษาความชุ่มชื้น: ดื่มน้ําปริมาณมากเพื่อช่วยให้ไตทํางานได้อย่างถูกต้อง
- อาหารเพื่อสุขภาพ: รับประทานอาหารที่สมดุลซึ่งมีเกลือ น้ําตาล และอาหารแปรรูปต่ํา
- ออกกําลังกายเป็นประจํา: รักษาน้ําหนักให้แข็งแรงและลดความเสี่ยงของโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง
- หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่: การสูบบุหรี่อาจทําให้โรคไตแย่ลงได้
- ตรวจสุขภาพเป็นประจํา: ตรวจสอบความดันโลหิต น้ําตาลในเลือด และ eGFR อย่างสม่ําเสมอ
บทสรุป
eGFR เป็นเครื่องมือสําคัญในการประเมินสุขภาพไตและวินิจฉัยโรคไตเรื้อรังตั้งแต่เนิ่นๆ การทําความเข้าใจ eGFR ของคุณสามารถช่วยให้คุณดําเนินการเชิงรุกเพื่อรักษาหรือปรับปรุงการทํางานของไตได้ ปรึกษากับผู้ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพของคุณเสมอสําหรับคําแนะนําส่วนบุคคลและตัวเลือกการรักษา
สําหรับข้อมูลเพิ่มเติม ทรัพยากร และการสนับสนุน โปรดสํารวจเว็บไซต์ของเราหรือติดต่อเราโดยตรง สุขภาพไตของคุณคือสิ่งที่เราให้ความสําคัญ!
ทบทวนวันที่11/7/2567
โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว
