ไขมันดี High-density lipoprotein cholesterol (HDL-C)

High-density lipoprotein cholesterol (HDL-C) ประกอบไปด้วย cholesterol, phospholipid, และ protein,ซึ่งสร้างจากตับและลำไส้ HDL-c ไม่มีในอาหารร่างกายสร้างจากตับ High density lipoprotein หรือการตรวจวัดค่า HDL-c เป็นการวัดปริมาณไขมันชนิดดีต่อร่างกาย เนื่องจาก HDL-c เป็นตัวนำพาไขมันคลอเลสเตอรอลไม่ดี ออกจากเนื้อเยื่อไปทำลายที่ตับดังนั้นค่า HDL-c ยิ่งสูงยิ่งดี

ความสำคัญของค่าไขมัน HDL-c

เนื่องจากไขมัน HDL-c เป็นไขมันที่ดีมีหน้าที่นำเอาไขมันที่ไม่ดีออกจากผนังหลอดเลือด ดังนั้นการทราบค่า HDL-c ทำให้สามารถประเมินความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจ และประเมินผลการรักษาว่ารักษาแล้วได้ค่าไขมันตามเป้าหมายหรือไม่

เมื่อไรแพทย์จะสั่งตรวจไขมัน HDL-c

การสั่งตรวจไขมัน HDL-c แพทย์มักจะสั่งตรวจคัดกรองผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจ โดยมากมันจะสั่งตรวจ Cholesterol LDL HDL Triglyceride สำหรับคนปกติที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจต่ำหรือไม่มีความเสี่ยงแนะนำให้ตรวจเลือดทุก 5 ปี

สำหรับคนที่มีภาวะปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจมากกว่า 1 ข้อแนะนำเจาะเลือดถี่ขึ้น สำหรับเด็กที่มีความเสี่ยงก็ควรจะเจาะเลือดตั้งแต่เด็ก

ค่าปกติของ HDL-c

ค่า HDL
น้อยกว่า 40 mg/dLในผู้ชาย ,น้อยกว่า 50 mg/dL ในผู้หญิง	น้อย
40-50 mg/dLในผู้ชาย,50-59 mg/dL ในผู้หญิง	ค่าที่เหมาะสม
มากกว่า 60 mg/dLในผู้ชายและผู้หญิง	สูง

การแปลผลเลือด

ในการแปลผลเลือดนอกจากจะดูระดับของไขมันแล้ว ยังใช้อัตราส่วนระหว่างค่า Total cholesterol หารด้วยค่า HDL ค่าที่เหมาะสมคือ 3.5 แนะนำให้ควบคุมระดับให้อัตราส่วนต่ำกว่า 5

ค่า HDL-c น้อย

นิยามคำว่าน้อยคือ HDL-c น้อยกว่า 40 mg/dLในผู้ชาย และ HDL-c น้อยกว่า 50 mg/dLในผู้หญิง ซึ่งจะเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด สาเหตุ

การเจ็บป่วย
การอดอาหาร
ความเครียด
สูบบุหรี่
โรคอ้วน
โรคเบาหวานที่คุมไม่ได้
ขาดการออกกำลังกาย
ยาบางชนิดเช่น thiazide diuretics, steroids, beta-blockers; hypertriglyceridemia;
อาจเกิดจากการใช้ยาบางชนิดอยู่ เช่น Androgens, Progestin หรือยาอื่นๆ

ค่า HDL-c สูงพบในภาวะดังต่อไปนี้

การออกกำลังประจำ
โรคตับเรื้อรัง
ลดน้ำหนัก

ค่ามากที่เหมาะสม

HDL-c 40-50 mg/dL ในผู้ชาย และ HDL-c 50-59 mg/dL ในผู้หญิงถือว่าเป็นค่าปกติ และสามารถเพิ่มการออกกำลังกาย และลดปัจจัยเสี่ยงสามารถทำให้เพิ่มค่า HDL-c ได้
HDL-c มากกว่า 60 mg/dL ในผู้ชายและผู้หญิงถือว่าเป็นค่าที่เหมาะสม ซึ่งมีการศึกษาทางระบาดวิทยา พบว่าผู้ที่มีค่า HDL-c สูงกว่า 60 mg/dL มีความเสี่ยงการเกิดโรคหลอดเลือดหัวไจได้น้อย

สำหรับเด็กและวัยรุ่น

หาก HDL-C น้อยกว่า 40 mg/dL จะมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด
ค่า HDL-C ระหว่าง 40 - 45 mg/dL สูงปานกลาง
ค่า HDL-C มากกว่า 45 mg/dLเป็นค่าที่ยอมรับได้

ข้อควรจะระวัง

หากเจาะเลือดโดยที่ไม่ได้อดอาหารจะใช้ได้เฉพาะค่า HDL-C และ total cholesterol เท่านั้น
ค่า HDL-C จะต่ำในภาวะที่มีการเจ็บป่วย เช่น โรคกล้ามเนื้อหัวใจ เครียด(ผ่าตัดหรืออุบัติเหตุ) ควรจะรอ 6 สัปดาห์หลังจากป่วย
ค่า HDL จะมีการเปลี่ยนแปลงในระหว่างตั้งครรภ์ ควรจะรอคลอดไปแล้ว 6 สัปดาห์จึงจะเจาะเลือด

การจัดการ

ลดน้ำหนักด้วยวิธีที่เหมาะสม
เพิ่มการทำกิจกรรมต่างๆ อย่างน้อย 30 นาทีต่อวัน 5 ครั้งต่อสัปดาห์ เช่น การออกกำลังกาย การเดินเร็ว ซึ่งควรเป็นกิจกรรมที่เหมาะสมในแต่ละบุคคล สามารถเพิ่ม HDL-c ได้
หากท่านรับประทานยาหรือสมุนไพรใดๆอยู่ ให้พิจารณาแจ้งแพทย์ เนื่องจากอาจส่งผลต่อผลการตรวจได้
รับประทานปลาสัปดาห์ละหลายมื้อโดยเฉพาะปลาที่มีไขมันมาก เช่น salmon, sardines, herring, mackerel, swordfish พบว่าจะเพิ่มไขมัน HDL
รับประทาน omega-3 fatty acids จากพืชเช่น flaxseed, ถั่วต่างๆ, ผักใบเขียว,ถั่ว walnuts
ดื่มสุราปานกลาง
วัยทองที่ได้รับ estrogen จะมีการเพิ่ม HDL cholesterol
ลดอาหารพวกแป้ง น้ำตาลทรายขาว น้ำผึ้ง
หยุดสูบบุหรี่