กลไกอาหารต้านการอักเสบ
การแบ่งประเภทของอาหารต้านการอักเสบตามกลไกการออกฤทธิ์นั้นค่อนข้างซับซ้อน เนื่องจากอาหารหลายชนิดมีสารอาหารหลากหลาย ที่ออกฤทธิ์ผ่านกลไกที่แตกต่างกัน และอาจทำงานร่วมกัน อย่างไรก็ตาม สามารถแบ่งประเภทใหญ่ๆ ได้ดังนี้
1. กลุ่มที่ยับยั้งการสร้างสารสื่ออักเสบ
- โอเมก้า 3: พบในปลาทะเลน้ำลึก (เช่น ปลาแซลมอน ปลาทูน่า) เมล็ดแฟลกซ์ เมล็ดเจีย วอลนัท ช่วยลดการสร้างสารสื่ออักเสบ เช่น พรอสตาแกลนดิน ลิวโคไตรอีน และไซโตไคน์
- โพลีฟีนอล: พบในผลไม้ (เช่น เบอร์รี่ องุ่น) ผัก (เช่น หัวหอม กระเทียม) ชาเขียว โกโก้ ยับยั้งเอนไซม์ COX-2 และ LOX ที่เกี่ยวข้องกับการสร้างสารสื่ออักเสบ
2. กลุ่มที่ต้านอนุมูลอิสระ
- วิตามิน C, E: พบในผลไม้ตระกูลส้ม เบอร์รี่ ผักใบเขียว อัลมอนด์ ช่วยลดอนุมูลอิสระ ซึ่งเป็นตัวการสำคัญที่ทำให้เกิดการอักเสบ
- แคโรทีนอยด์: เช่น ไลโคปีน (ในมะเขือเทศ) เบต้าแคโรทีน (ในแครอท) ลูทีน ซีแซนทีน (ในผักใบเขียว) ช่วยปกป้องเซลล์จากความเสียหาย ที่เกิดจากอนุมูลอิสระ
3. กลุ่มที่ปรับสมดุลจุลินทรีย์ในลำไส้
- ใยอาหาร: พบในธัญพืชไม่ขัดสี ผัก ผลไม้ ช่วยเพิ่มปริมาณจุลินทรีย์ที่ดีในลำไส้ ซึ่งมีส่วนช่วยลดการอักเสบ และเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน
4. กลุ่มที่ยับยั้งการทำงานของเซลล์ภูมิคุ้มกัน
- เคอร์คูมิน: พบในขมิ้นชัน ช่วยยับยั้งการทำงานของ NF-κB ซึ่งเป็นโปรตีน ที่ควบคุมการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกัน และเกี่ยวข้องกับการอักเสบ
5. กลุ่มอื่นๆ
- วิตามิน D: ช่วยควบคุมการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกัน และลดการอักเสบ
- แมกนีเซียม: ช่วยลดการอักเสบ และผ่อนคลายกล้ามเนื้อ
หมายเหตุ: อาหารหลายชนิดอาจมีสารอาหารหลายกลุ่ม ที่ออกฤทธิ์ผ่านกลไกต่างๆ ร่วมกัน เช่น เบอร์รี่ มีทั้ง โอเมก้า 3 โพลีฟีนอล และวิตามิน ที่ช่วยต้านการอักเสบ การรับประทานอาหารให้หลากหลาย จึงเป็นสิ่งสำคัญ ในการได้รับประโยชน์ จากสารอาหาร อย่างครบถ้วน
ทบทวนวันที่
โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว