Augmentin: คู่มือการใช้, ปริมาณ, และผลข้างเคียง

ชื่อการค้า  Augmentin  

Augmentin: ยาปฏิชีวนะที่คุณควรรู้จัก

1. Augmentin คืออะไร?

Augmentin เป็นยาปฏิชีวนะในกลุ่มเพนิซิลลินที่มีส่วนผสมของ Amoxicillin และ Clavulanic Acid ใช้ในการรักษาโรคติดเชื้อที่เกิดจากแบคทีเรียหลายชนิด โดยamoxicillin เป็นยาปฏิชีวนะในกลุ่มเพนิซิลลิน ทำหน้าที่ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรีย Clavulanic Acid มีหน้าที่ช่วยยับยั้งเอนไซม์เบต้าแลคตาเมสที่แบคทีเรียบางชนิดผลิตขึ้นมาเพื่อทำลายยา Amoxicillin ทำให้ Augmentin มีประสิทธิภาพในการฆ่าเชื้อแบคทีเรียที่ดื้อยาได้ดียิ่งขึ้นยาสูตรผสมระหว่าง amoxicillin และ clavulonic acid ใช้ในการรักษาโรคติดเชื้อที่มีสาเหตุจากแบคทีเรีย

2. การใช้ Augmentin

Augmentin ใช้รักษาการติดเชื้อต่างๆ เช่น:

• การติดเชื้อทางเดินหายใจ เช่น หลอดลมอักเสบ ไซนัสอักเสบ และปอดบวม

• การติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนล่างได้แก่ หลอดลมอักเสบ ปอดบวมที่เกิดจากเชื้อ Haemophilus influenzae and Moraxella catarrhalis.

• การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ

• การติดเชื้อที่ผิวหนังและเนื้อเยื่ออ่อนอักเสบจากเชื้อ Staphylococcus aureus, Escherichia coli, และ Klebsiella species

• การติดเชื้อหู คอ จมูก เช่น ทอนซิลอักเสบ หูชั้นกลางอักเสบจากเชื้อ  H. influenzae และ M. catarrhalis ไซนัสอักเสบ

• การติดเชื้อทางทันตกรรม เช่น ฝีหนองที่เหงือก

 

3. ขนาดและวิธีใช้

ขนาดของ Augmentin ขึ้นอยู่กับอายุ น้ำหนักตัว และชนิดของการติดเชื้อ แพทย์อาจสั่งให้รับประทานในรูปแบบเม็ดหรือระงับน้ำ โดยทั่วไปมีคำแนะนำดังนี้:

• ผู้ใหญ่: 500 มก. ทุก 8 ชั่วโมง หรือ 875 มก. ทุก 12 ชั่วโมง

• เด็ก: ขนาดยาแตกต่างกันตามน้ำหนัก ควรปรึกษาแพทย์

• ควรรับประทานพร้อมอาหารเพื่อลดอาการข้างเคียงทางเดินอาหาร

• ห้ามหยุดยาเองแม้ว่าอาการจะดีขึ้น ควรใช้ให้ครบตามที่แพทย์กำหนดเพื่อป้องกันเชื้อดื้อยา

ขนาดของยา

• ผู้ใหญ่จะให้ขนาด 500มก ทุก 12 ชั่วโมง หรือ 250 มก ทุก 8 ชั่วโมง
• สำหรับรายที่มีอาการค่อนข้างจะรุนแรงจะเริ่มให้ขนาด 875 มกทุก 12 ชั่วโมง หรือ 500 มกทุก 8 ชั่วโมง
• สำหรับผู้ใหญ่ที่มีปัญหาในการกลืนอาจจะให้ชนิดผงผสมน้ำชนิด 125มก หรือ 250 มกแทนขนาด500 มกก็ได้
• ไม่ควรใช้ขนาด 250 มก 2เม็ดแทนขนาด 500 มกเพราะปริมาณ clavulanic acidจะสูงกว่าขนาด500มก
• ชนิด 250 มก ชนิดเม็ดและเคี้ยวไม่ควรนำมาทดแทนกันเพราะปริมาณ clavulanic acid ไม่เท่ากัน

รูปแบบของยา

ยาเม็ด

• 250-mg/125-mg Tablets:ประกอบไปด้วย 250 mg amoxicillin และ 125 mg clavulanic acid
• 500-mg/125-mg Tablets:ประกอบไปด้วย 500 mg amoxicillin และ 125 mg clavulanic
• 875-mg/125-mg Tablets: ประกอบไปด้วย 875 mg amoxicillin และ 125 mg clavulanic acid

ชนิดผงผสมน้ำ

• 125 mg/31.25 mg per 5 mL:ประกอบไปด้วย 125 mg amoxicillinและ 31.25 mg clavulanic acid
• 200 mg/28.5 mg per 5 mL:ประกอบไปด้วย 200 mg amoxicillin และ 28.5 mg clavulanic acid
• 250 mg/62.5 mg per 5 mL: ประกอบไปด้วย 250 mg amoxicillin และ 62.5 mg clavulanic acid
• 400 mg/57 mg per 5 mL ประกอบไปด้วย 400 mg amoxicillin และ 57.0 mg clavulanic acid

ชนิดเคี้ยว

• 125-mg/31.25-mg Chewable Tablets:ประกอบไปด้วย 125 mg amoxicillin และ 31.25 mg clavulanic acid
• 200-mg/28.5 mg Chewable Tablets:ประกอบไปด้วย 200 mg amoxicillin และ 28.5 mg clavulanic acid
• 250-mg/62.5-mg Chewable Tablets: ประกอบไปด้วย 250 mg amoxicillin และ 62.5 mg clavulanic acid
• 400-mg/57-mg Chewable Tablets:ประกอบไปด้วย 400 mg amoxicillin และ 57.0 mg clavulanic acid

วิธีใช้ยาอย่างถูกต้อง

• กลืนยาเม็ดทั้งเม็ด ห้ามบดหรือเคี้ยว เว้นแต่แพทย์สั่งให้ทำ

• หากเป็นยาน้ำแขวนตะกอน ควรเขย่าขวดก่อนใช้ทุกครั้ง

• หากลืมรับประทานยา ให้รับประทานทันทีที่นึกได้ แต่หากใกล้เวลาของมื้อต่อไป ให้ข้ามมื้อนั้นและห้ามเพิ่มขนาดยา

• ควรดื่มน้ำมากๆ ระหว่างการใช้ยาเพื่อลดความเสี่ยงของการระคายเคืองทางเดินอาหาร

• หากอาการไม่ดีขึ้นหลังใช้ยาเป็นระยะเวลาที่แพทย์กำหนด ควรปรึกษาแพทย์

• ยานี้เป็นยาผงแห้งชนิดผสมก่อนใช้สำหรับประทาน
• โดยปกติให้รับประทานพร้อมอาหารหรืออาหารว่างทุก 8 ชั่วโมง (วันละ 3 ครั้ง) หรือทุก 12 ชั่วโมง (วันละ 2 ครั้ง)
• เพื่อป้องกันการลืมรับประทานยา ควรรับประทานตามเวลาเดิมทุกวัน
• ใช้ยานี้ตามวิธีที่ระบุบนฉลากอย่างเคร่งครัด ห้ามใช้ยาในขนาดที่มากหรือน้อยกว่าที่ระบุ และหากมีข้อสงสัยให้สอบถามแพทย์หรือเภสัชกร
• ยาสูตรผสมระหว่าง amoxicillin และ clavulonic acid ในขนาดต่างๆ จะมีปริมาณ amoxicillin ต่างกัน แต่มีปริมาณ clavulonic acid เท่ากัน ไม่ควรนำยาในขนาดที่ต่ำกว่ามารับประทานทดแทนยาในขนาดที่สูงกว่า (เช่น รับประทาน 125 มิลลิกรัม 2 ช้อนชา แทน 250 มิลลิกรัม 1 ช้อนชา) เพราะจะทำให้ได้รับปริมาณ clavulonic acid เพิ่มเป็นสองเท่า ซึ่งอาจเพิ่มผลข้างเคียงจากตัวยา clavulonic acid
• รับประทานติดต่อกันจนยาหมด แม้ว่าอาการจะดีขึ้นแล้วก็ตาม การหยุดรับประทานยาอาจทำให้เชื้อแบคทีเรียดื้อยาได้
• เขย่าขวดให้เนื้อยาเข้ากันดีก่อนรับประทานยา

4. ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น

ผลข้างเคียงที่พบบ่อย:

• คลื่นไส้ อาเจียน

• ท้องเสีย

• ผื่นคัน

• แพ้ยาพบมากในผู้ที่เคยมีประวัติแพ้ยากลุ่มเพนนิซิลิน จะมีอาการไข้ ผื่นตามตามบางคนผิวลอก

ผลข้างเคียงที่พบได้น้อยแต่รุนแรง:

• อาการแพ้แบบรุนแรง Anaphylaxis เช่น หายใจลำบาก หน้าบวม

• ตับอักเสบหรือดีซ่าน

• ลำไส้อักเสบ Clostridium difficile Associated Diarrhea (CDAD) ซึ่งเกิดจากตัวเชื้อ Clostridium difficile สร้างสารเคมี  toxins A and B ซึ่งทำให้เกดโรค บางท่านอาจจะเกิดอาการหลังจากใช้ยาไปแล้ว 2 เดือน

• ตับอักเสบ พบรายงานว่ามีตับอักเสบจากการใช้ยานี้ เมื่อหยุดยาอาการจะดีขึ้น

• เกิดผื่นหากให้ในผู้ป่วย Mononucleosis

• การเกิดเชื้อรา เนื่องจากการให้ยาปฏิชีวนะนานจะทำให้เชื้อรามีการเจริญมากจนเกิดอาการฝ้าขาวในปาก หรือตกขาว

หากเกิดอาการดังต่อไปนี้ให้หยุดยาและพบแพทย์ทันที:

• หายใจหรือกลืนลำบาก หายใจหรือกลืนลำบาก หายใจมีเสียงหวีด หายใจมีเสียงหวีด แน่นหน้าอก หรือหน้าบวม

• ผื่นลมพิษที่รุนแรง หรือมีตุ่มน้ำพอง มีอาการผื่นแพ้รุนแรง คัน คัน ลมพิษ ลมพิษ

• มีอาการท้องเสียรุนแรงหรือมีเลือดปน

• มีอาการตัวเหลือง ตาเหลือง บ่งบอกถึงปัญหาตับ

• อาการเวียนศีรษะหรือหมดสติ

•  มีอาการผื่นแพ้รุนแรง
• คันหรือมีของเหลวคัดหลั่งจากช่องคลอด

5. ข้อควรระวัง

• ผู้ที่มีประวัติแพ้เพนิซิลลินควรหลีกเลี่ยง

• หญิงตั้งครรภ์และให้นมบุตรควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้

• อาจมีปฏิกิริยากับยาอื่น เช่น วาร์ฟาริน (ยาต้านการแข็งตัวของเลือด) หรืออัลโลพูรินอล (ยารักษาโรคเกาต์)

6. โรคประจำตัวที่ไม่ควรใช้ยานี้

ผู้ที่มีโรคประจำตัวดังต่อไปนี้ควรหลีกเลี่ยงการใช้ Augmentin หรือใช้ภายใต้การดูแลของแพทย์:

• โรคไตรุนแรง: เนื่องจากยาอาจทำให้ไตทำงานหนักขึ้น

• โรคตับ: เช่น ตับอักเสบหรือภาวะตับวาย เนื่องจากอาจเพิ่มความเสี่ยงของผลข้างเคียงทางตับ

• โรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง: เช่น โรคโครห์น (Crohn’s disease) หรืออาการลำไส้ใหญ่อักเสบชนิดเป็นแผล (Ulcerative colitis)

• ประวัติแพ้ยาเพนิซิลลินหรือเซฟาโลสปอริน: มีความเสี่ยงแพ้รุนแรง

7. สิ่งที่ควรแจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบ

ก่อนใช้ Augmentin ควรแจ้งแพทย์หรือเภสัชกรเกี่ยวกับ:

• ประวัติแพ้ยา โดยเฉพาะเพนิซิลลินหรือเซฟาโลสปอรินamoxicillin, clavulonic acid, penicillin, ยาในกลุ่ม cephalospirins หรือยาอื่น

• โรคประจำตัว เช่น โรคตับ โรคไต หรือโรคลำไส้อักเสบ

• การตั้งครรภ์หรือการให้นมบุตร

• ยา วิตามิน หรือสมุนไพรที่กำลังใช้อยู่ เนื่องจากอาจเกิดปฏิกิริยากับยาอื่น

• ประวัติการเกิดผลข้างเคียงจากยาปฏิชีวนะอื่นๆ เช่น ท้องเสียรุนแรง

• ยาประจำที่ใช้อยู่ ทั้งที่แพทย์สั่งจ่ายหรือซื้อมารับประทานเอง รวมทั้งวิตามิน อาหารเสริม และยาสมุนไพร

• โรคหรืออาการเจ็บป่วยที่เป็นอยู่หรือเคยเป็นมาก่อนหน้า เช่น โรคไต โรคตับ โรคภูมิแพ้ โรคหอบหืด ลมพิษ หรือโรคโมโนนิวคลิโอสิส (mononucleosis)

• ยาสูตรผสมระหว่าง amoxicillin และ clavulonic acid อาจลดประสิทธิภาพของยาคุมกำเนิดชนิดรับประทาน ควรใช้วิธีคุมกำเนิดวิธีอื่นระหว่างที่รับประทานยานี้

• ตั้งครรภ์ หรือวางแผนจะตั้งครรภ์ หรืออยู่ระหว่างให้นมบุตร หากตั้งครรภ์ระหว่างรับประทานยานี้ควรรีบแจ้งแพทย์ทันที

8. ขณะใช้ต้องเฝ้าระวังอะไรบ้าง

• สังเกตอาการแพ้ยา เช่น ผื่นขึ้น หายใจลำบาก หรือบวมที่ใบหน้า

• ระวังอาการท้องเสีย หากรุนแรงหรือมีเลือดปน ควรหยุดยาและพบแพทย์ทันที

• หากมีอาการตัวเหลือง ตาเหลือง หรือปัสสาวะสีเข้ม อาจเป็นสัญญาณของปัญหาตับ

• ผู้ที่มีโรคไตควรติดตามการทำงานของไต เนื่องจากยาอาจส่งผลต่อไต

• หากใช้ร่วมกับยาต้านการแข็งตัวของเลือด (เช่น วาร์ฟาริน) ควรตรวจระดับการแข็งตัวของเลือดเป็นระยะ

9. การเก็บรักษา

• เก็บยาในที่แห้งและเย็น ห่างจากแสงแดด

• หากเป็นยาแขวนตะกอน ควรเก็บในตู้เย็นและใช้ภายในระยะเวลาที่กำหนด

สรุป

Augmentin เป็นยาปฏิชีวนะที่มีประสิทธิภาพสูงในการรักษาการติดเชื้อแบคทีเรียหลายชนิด แต่ควรใช้ภายใต้คำแนะนำของแพทย์เสมอ เพื่อลดความเสี่ยงของผลข้างเคียงและการดื้อยา หากมีข้อสงสัยเกี่ยวกับการใช้ Augmentin ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้เสมอ

ทบทวนวันที่

โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว

 

• ยารักษาหัวใจและหลอดเลือด
• ยารักษาไขมันในเลือด
• ยารักษาโรคภูมิแพ้
• ยารักษาโรคทางเดินอาหาร
• ยารักษาเชื้อรา
• ยารักษาโรคข้อ
• ยารักษาโรคเบาหวาน
• ยารักษาต่อมไทรอยด์
• ยาปฏิชีวนะ