โรคพยาธิใบไม้ปอด เป็นโรคที่เกิดจากพยาธิใบ้ไม้ Paragonimus westermani เข้าไปอยู่ในปอด ทำให้มีอาการไอเรื้อรังและไอเป็นเลือด

วงจรชีวิต

พยาธิตัวแก่จะอาศัยอยู่ในเนื้อปอดของโฮสท์เฉพาะ เช่นคนและสัตว์หลายชนิด เสือ สุนัข แมว อาจจะไปอยู่ในกล้ามเนื้อ สมอง ไขของพยาธิจะถูกขับออกมาทางเสมหะและถูกกลืนและผ่านไปทางลำไส้ออกมากับอุจาระ เมื่อไข่ออกมา

. เมื่อไข่ออกมาก็จะเจริญเป็นตัวอ่อนในไข่ และเจริญเป็นตัวอ่อน miracidia ภายใน 2-7 สัปดาห์ ตัวอ่อนจะว่ายน้ำและไชเข้าโฮสท์กลางที่หนึ่ง( first intermediate host)ได้แก่หอยน้ำจืด( a snail) . ตัวอ่อน Miracidia จะเจริญเติบโตหลายขั้นตอนในตัวหอย: sporocysts , rediae , ในที่สุดจะกลายเป็นตัวอ่อน cercariae ,ซึ่งจะออกจากตัวหอยและไชเข้าโฮสท์กลางที่สอง ได้แก่กุ้ง ปูน้ำและกลายเป็นตัวอ่อน metacercariae.  ระยะนี้เป็นระยะติดต่อสำหรับคน .  คนจะได้รับเชื้อจากการกิน P. westermani ที่อยู่ในกุ้งหรือปูที่ไม่สุก ตัวอ่อน metacercariae จะออกจากถุงที่ลำไส้เล็กส่วนต้น,และไชผ่านผนังลำไส้เข้าสู่ช่องท้อง ผ่านกำบังลม เข้าสู่ปอดซึ่งจะกลายเป็นตัวแก่ ซึ่งจะมีความยาว7.5 ถึง 12 มม. ระยะเวลาวงจรชีวิตของพยาธิประมาณ 7 เดือน

ขตปรากฏโรค

ประเทศไทยจะพบได้บริเวณภาคกลาง อำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์ จังหวัดสระบุรี จังหวัดนครนายกเนื่องจากบริเวณดังกล่าวมีกุ้งและปูชุกชุม และประชาชนนิยมนำมายำพล่าซึ่งพยาธิไม่ตาย

อาการโรคพยาธิใบไมใน้ปอด

อากรจะค่อยเป็นค่อยไป เริ่มจากไอเล็กน้อยแล้วเพิ่มมากขึ้น เสมหะสีขาว ต่อมาเปลี่ยนเป็นสีเขียว ในที่สุดมีเลือดปนมากับเสมหะ โดยมากมักจะไอตอนเช้า หรือหลังทำงานหนักๆ ผู้ป่วยอาจจะเจ็บหน้าอก อาการคล้ายวัณโรคแต่ไม่มีไข้ สุขภาพไม่เสื่อมโทรม เสมหะผู้ป่วยบางครั้งอาจจะก้อนเล็กสีเหลืองทอง เมื่อนำไปส่องกล้องจะพบไข่พยาธิอยู่มากมาย

การวินิจฉัยโรคพยาธิใบไมใน้ปอด

1. ลักษณะอาการ และมาจากแหล่งที่มีโรคพยาธิ และชอบรับประทานอาหารสุกดิบๆ
2. ตรวจพบไข่ในเสมหะและอุจาระ
3. การทดสอบทางปฏิกิริยาอิมมูนซึ่งสามารถตรวจได้หลายวิธี

• complement fixation (CF) test ภูมินี้จะขึ้นเร็วและลงเร็ว
• enzyme immunoassay (EIA) tests
• The immunoblot (IB) assay

การรักษาโรคพยาธิใบไมใน้ปอด

ใช้ยา Pranziquantel ขนาด 50 มก./กก/วัน แบ่งให้วันละ 3 ครั้ง